یکی از مسائل مسخره‌ای که ممکن است برای مادران ناتنی پیش بیاید، «سندرم همسر کوچولو» است. این سندرم بسیار ناراحت‌کننده است، ولی اگر یک مادرناتنی برایتان تعریف کند، ممکن است شدت رنج‌آور بودن آن را باور نکنید و یا مسئله را کوچک فرض کنید.
سندرم همسر کوچولو یعنی فرزندخوانده به گونه رفتار می‌کند که انگار همسر والدش است. حرف، حرف اوست. تصمیم‌های مهم و غیر مهم زندگی توسط او گرفته می‌شود. همیشه به والدش می‌چسبد و اجازه نمی‌دهد همسر والدش لحظه‌ای با همسرش خلوت کند.
سندرم همسر کوچولو معمولاً پدر و دخترش را درگیر می‌کند. هرچند که ممکن است بین مادر و پسر و یا حتی پدر و پسر به وجود بیاید. در این سندرم، دخترخوانده به‌گونه‌ای رفتار می‌کند که انگار همسر پدرش است و مادرناتنی هووی او.
یکی از مادران ناتنی که برای مشاوره به من مراجعه کرده بود، وضعیت خود را این‌گونه بیان می‌کرد:
همسر من از ازدواج قبلی، دو دختر دارد. وقتی با همسرم ازدواج کردم و به خانه‌شان نقل‌مکان کردم، اوایل اوضاع خوب بود. با دختر کوچیکه به‌خوبی کنار آمده‌ام، ولی دخترخوانده بزرگم (البته فقط ده سال دارد) به‌گونه‌ای رفتار می‌کند که انگار رئیس خانواده است. او نفوذ زیادی روی پدرش دارد. اگر من و همسرم دوتایی تصمیمی بگیریم، توسط دخترخوانده بزرگم لغو یا تغییر داده می‌شود. وقتی من و همسرم باهم صحبت می‌کنیم، او مکالمه ما را قطع می‌کند. همیشه به پدرش می‌چسبد و من را از همسرم دور می‌کند. وقتی همسرم از سر کار به خانه برمی‌گردد و زنگ در خانه را می‌زند، دخترخوانده‌ام چنان به‌طرف در هجوم می‌برد و خود را به بغل پدرش می‌اندازد که انگار دارد از نامزدش استقبال می‌کند. من احساس می‌کنم در رابطه من و همسرم «زنی دیگر» حضور دارد. انگار هوو دارم.
رفتار دخترخوانده به‌قدری ناخوشایند است که ارتباط زن و شوهر در حال گسستن است. وقتی به همسرش شکایت می‌کند. همسرش ایرادی در کار دخترش نمی‌بیند و رفتار او را نشانه عشق و محبت پدر-دختری می‌داند. اگر پیش دوستی درد دل کند، به او می‌گویند: این بچه مادر ندارد، فقط یک پدر برایش باقی مانده. این‌قدر سخت نگیر!
ولی رفتار دخترخوانده سالم و طبیعی نیست. نام رفتار او «سندرم همسر کوچولو» است و لازم است اصلاح شود.
توجه کنید در اوایل ازدواج معمولاً فرزندخوانده به همسر جدید والدش حسودی می‌کند. مرز ظریفی بین حسادت و سندرم همسر کوچولو وجود دارد. علائم سندرم همسر کوچولو این‌ها هستند:
- دخترخوانده کارهای خانه مثل آشپزی و نظافت را انجام می‌دهد.
- دخترخوانده توجه زیادی از سوی پدرش را می‌طلبد و هیچوقت برایش کافی نیست.
- دخترخوانده اکثر مواقع به پدرش چسبیده است.
- دخترخوانده می‌خواهد در تصمیم‌گیری‌ها شرکت مؤثر داشته باشد.
- دخترخوانده با مادرناتنی رقابت می‌کند. برای مثال وقتی پدر وارد خانه می‌شود، او به‌سوی در می‌دود تا اولین نفری باشد که پدر را در آغوش می‌گیرد یا برنامه‌ای متفاوت با مادرناتنی را مطرح می‌کند تا ببیند پدرش با کدام برنامه موافقت می‌کند: با برنامه او یا برنامه مادرناتنی
پنج رفتاری که والد، فرزندش را به همسر کوچولو تبدیل می‌کند:
درواقع سندرم همسر کوچولو، زنای با محارم از نوع عاطفی است. ببخشید که کلامم تند است، ولی اگر والدین واقعیت قضیه را بدانند، از ایجاد این سندرم جلوگیری می‌کنند و یا آن را برطرف می‌نمایند. سندرم همسر کوچولو وقتی به وجود می‌آید که والد، حمایت عاطفی را از یک کودک طلب می‌کند، درحالی‌که این حمایت را باید از بزرگ‌سالان دریافت کند. ریشه اصلی سندرم همسر کوچولو این است که والد، یعنی همسر شما، غم‌زده است و حمایت عاطفی کافی از طرف بزرگ‌سالان را ندارد، پس به کودکش پناه می‌آورد.
رفتارها و شرایط زیر نشان می‌دهد همسر شما به فرزندش اجازه داده به همسر کوچولو تبدیل شود:
والد در روابطش، به‌ویژه در ارتباط با همسر سابقش ناخشنود است. ناخودآگاه دخترش را به‌گونه‌ای بزرگ می‌کند که ازنظر عاطفی همسرش باشد. کودک می‌خواهد والدش شاد باشد. این نقش را قبول می‌کند تا والدش کمتر احساس تنهایی کند و بهتر حمایت شود.
- والد با فرزندش درد و دل می‌کند
والد به‌جای بجای جستجوی کمک حرفه‌ای یا درد و دل با دوستانش، فرزندش درد و دل می‌کند. این کار رشد عاطفی و سلامت روانی فرزند را به خطر می‌اندازد. اگر والد درباره همسر جدیدش با فرزند درد دل کند، تأثیر غیر سازنده بر فرزند، چند برابر می‌شود؛ زیرا کودک نسبت به پدرش احساس وفاداری دارد و با شنیدن درد دل‌ها و گله‌ها، دشمنی با مادرناتنی را آغاز می‌کند.
- همسرتان مرتب به دخترخوانده‌تان می‌گوید چقدر به او نیاز دارد.
جملات این‌چنینی کودک را به همسر کوچولو تبدیل می‌کند:
من نمی دونم بدون تو چه‌کار کنم؟
تو تنها کسی هستی که من رو درک می‌کنی.
احساسات، نگرانی‌ها و اضطراب‌های والد باید با افراد بالغ در میان گذاشته شود و نه با کودکان. کودک از والدش خط می‌گیرد و باور می‌کند باید به کارهایش ادامه بدهد تا والدش را خشنود کند. کودک باید نگرانی‌های کودکانه داشته باشد و نه احساسات بزرگ‌سالان را. او باید مدرسه و دوستانش توجه کند. لازم نیست در پی شاد کردن والدش باشد و تسلی دادن او.
- دخترخوانده هم‌نشین والدش است
گاهی اوقات پدر با دخترش احساس راحتی زیادی می‌کند و ترجیح می‌دهد همیشه همراه دخترش باشد. برای مثال دخترش را همراه خود به مهمانی‌ها می‌برد و وانمود می‌کند او دوست‌دخترش است. این رفتارها معمولاً وقتی رخ می‌دهد که پس از طلاق، دوستان مشترک طرف مادر را گرفته و پدر تنها مانده باشد.
چنین رفتارهایی ناسالم است. لازم است والد یاد بگیرد چگونه با سایر بزرگ‌سالان رابطه برقرار کند و بداند دخترش وظیفه ندارد او را تحت حمایت عاطفی قرار بدهد.
- والد به کمک حرفه‌ای یک مشاور نیاز دارد، ولی به این نیاز بی‌توجهی می‌کند
این‌یکی بسیار آشکار است. طلاق می‌تواند بسیار استرس‌زا باشد، نه‌تنها برای زن و شوهر بلکه برای کودک. والدین باید کمک حرفه‌ای دریافت کنند. اگر این‌چنین کاری سرباز بزنند، آسیب‌های فراوانی به خود و فرزندانشان خواهد زد.
چگونه سندرم همسر کوچولو را اصلاح کنید؟
وقتی شما به‌عنوان یک والد ناتنی با چنین شرایطی مواجه هستید، این سؤال مهم برایتان پیش می‌آید: آیا امکان اصلاح «سندرم همسر کوچولو» وجود دارد یا باید بپذیرم در این خانه همیشه تنها و اضافی هستم؟ خبر خوب این است که خوشبختانه سندرم همسر کوچولو قابل اصلاح است. البته قبل از این‌که شما آستین بالا بزنید و اصلاح این سندرم را آغاز کنید، باید مطمئن شوید همسرتان می‌خواهد ارتباط ناسالمی که با فرزندش دارد، اصلاح شود. اگر هر دو آماده هستید، نکات زیر می‌تواند در اصلاح سندرم همسر کوچولو کمک‌کننده باشد.
- به پدر و فرزند زمان دونفره بودن بدهید
والد و فرزندش بشدت به هم وابسته هستند. دخترخوانده‌تان بشدت می‌ترسد که زمان دونفره او و پدرش را از دست بدهد و تلاش می‌کند چنین اتفاقی نیفتد. بسیار مهم است که پدر و فرزند وقت دونفره داشته باشند. شما از این فرصت برای شارژ خود و استراحت استفاده کنید.
- وقت دونفره با فرزندخوانده‌تان داشته باشید
لازم است شما و فرزندخوانده‌تان وقت دونفره داشته باشید تا بین شما ارتباط عاطفی شکل بگیرد. هرقدر بتوانید ارتباط قوی‌تری با فرزندخوانده بسازید، کمتر احساس می‌کنید در خانواده‌تان غریبه هستید.
- به‌عنوان خانواده باهم وقت بگذرانید
البته همچنین باید به ساختن رابطه بین هر سه نفرتان اهمیت بدهید و زمان صرف کنید. هدف این است که فرزندخوانده بفهمد شما سه نفر یک خانواده جدید تشکیل داده‌اید و شما خیال ندارید خانواده را ترک کنید. ساختن خاطرات شاد به‌عنوان خانواده به تک‌تک شما کمک می‌کند تا در حضور یکدیگر راحت و آرام باشید و بتوانید به یکدیگر اعتماد کنید.
- نگرانی‌هایتان را با همسرتان در میان بگذارید
بدون حمله کردن به همسرتان، درباره احساساتتان صحبت کنید. بگویید چه نگرانی‌هایی دارید و به‌طور دقیق بگویید انتظار دارید همسرتان چه بکند تا شما احساس حمایت و احترام کنید. سپس به همسرتان زمان و فضا بدهید تا وضعیت را مدیریت کند.
همسرتان باید شما را به‌عنوان والد در خانه شناسایی کند. ممکن است این موضوع خیلی واضح به نظر بیاید، ولی کودک نیاز دارد که از طرف پدرش بشنود شما رئیس مؤنث خانه هستید و با فرزند برابر نیستید.
- یادتان باشد فرزندخوانده، رقیب (هوو) شما نیست
همسر کوچولو تمایل دارد به‌گونه‌ای رفتار کند که انگار قدرت اصلی در خانه اوست. بااین‌وجود شما نباید او را رقیب فرض کنید. شما آدم‌بزرگ داستان هستید. گاهی اوقات ممکن است فکر کنید در یک بازی قدرت گیر افتاده‌اید، ولی به خاطر داشته باشید شما نقش مجزایی دارید و با فرزندخوانده برابر نیستید.
- کمک حرفه‌ای دریافت کنید
اگر می‌بینید نمی‌توانید وضعیت را مدیریت کنید و شرایط دشوار است، کمک حرفه‌ای دریافت کنید. شما همیشه می‌توانید به مشاور خانواده و یا مشاور خانواده‌های ناتنی مراجعه کنید. شما می‌توانید سندرم همسر کوچولو را اصلاح کنید. فقط به صبر، زمان و حمایت همسرتان احتیاج دارید. البته این تغییر یک‌شبه رخ نخواهد داد، اما اگر شما بتوانید روی حمایت همسرتان حساب کنید، آزادانه صحبت کنید، با فرزندخوانده‌تان وقت بگذرانید و به‌عنوان یک خانواده متحد باهم خاطرات شاد بسازید، مطمئن باشید وضعیت خانواده تغییر خواهد کرد.
یادآوری می‌کنم از درد دل با افرادی که والد ناتنی نیستند، خودداری کنید. آن‌ها مشکلات شما را درک نمی‌کنند. از مشاوره با مشاورانی که والد ناتنی نیستند، خودداری کنید، زیرا آن‌ها مشکلات شما را نمی‌شناسند و با راهنمایی‌های غلط، اوضاع را دشوارتر می‌کنند. یک گروه حمایتی از والدین ناتنی فراهم کنید تا بتوانید به‌راحتی درد دل کنید و راهنمایی‌های مؤثر دریافت کنید.
من سه آموزش را برای مادران ناتنی ضروری می‌دانم:
- کاش پیش از مادرناتنی شدن می‌دانستم– کتاب الکترونیک
- خداحافظ خشم– دی‌وی‌دی فایل‌های صوتی
- زندگی مثل عسل– درس‌های همسرداری موفق به‌صورت دوره غیرحضوری
متأسفانه 70% ازدواج‌های همراه با فرزندی از ازدواج قبلی، به طلاق منجر می‌شوند. با دریافت آموزش‌های مناسب و مشاوره‌های کاربردی، خود را در برابر طلاق بیمه کنید و ازدواجی سالم و صمیمی بسازید.
